ಆದರೆ ತಪ್ಪೆಸಗಿದಾತನನ್ನು ತಿದ್ದುವಾಗ ಅಥವಾ ವಿಮರ್ಶಿಸುವಾಗ ವಿಶ್ವಾಸಿಗಳು ಪಾಲಿಸಬೇಕಾದ ಕೆಲವು ಶಿಷ್ಟಾಚಾರಗಳೂ ನಿಯಮಗಳೂ ಇವೆ. ಸಂಸ್ಕರಣೆಯ ಕಾರ್ಯವು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಪರಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಫಲ ಪಡೆಯಲು ಅವುಗಳ ಪಾಲನೆಯು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ತಿದ್ದುವಾತನೇ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಬಹುದು. ಅಬೂ ಹುರೈರ(ರ) ವರದಿ ಮಾಡಿರುವ ಒಂದು ಹದೀಸ್ ಹೀಗಿದೆ. "ಅಲ್ಲಾಹನ ಪ್ರವಾದಿ(ಸ) ಹೇಳಿರುವುದಾಗಿ ನಾನು ಕೇಳಿದ್ದೇನೆ. ಇಸ್ರಾಯೀಲ್ಯ ರಾದ ಎರಡು ಮಂದಿ ಸಹೋದರರಿದ್ದರು. ಇವರ ಪೈಕಿ ಓರ್ವನು ಸದಾ ಕೆಡುಕುಗಳಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ್ದನು. ಮತ್ತೋರ್ವನು ಸದಾ ಆರಾಧನೆ ಗಳಲ್ಲಿ ತಲ್ಲೀನನಾಗಿ ಬದುಕುತ್ತಿದ್ದನು. ಭಕ್ತನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನನ್ನು ಯಾವಾಗಲೂ ತಪ್ಪೆಸ ಗುವವನಾಗಿಯೇ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದನು. ಅವನು ಉಪದೇಶಿಸುತ್ತಿದ್ದನು." ಪ್ರಿಯ ಸಹೋದರಾ, ಕೆಡುಕುಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸು."
ಒಮ್ಮೆ ಒಂದು ತಪ್ಪಿನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತನು ಹೇಳಿದನು, "ನೀನು ತಪ್ಪುಗಳಿಂದೆಲ್ಲಾ ದೂರವಿರ ಬೇಕು." ಆಗ ತಪ್ಪೆಸಗುವ ಸಹೋದರನು ಹೇಳಿದನು, "ಇದು ನನ್ನ ಹಾಗೂ ನನ್ನ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ವಿಚಾರ. ಇದಕ್ಕೆ ನೀನು ಮೂಗು ತೂರಿಸಬೇಡಾ. ನನ್ನ ಮೇಲ್ನೋಟ ವಹಿಸುವವನಾಗಿ ನಿನ್ನನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಗಿದೆಯೇ?" ಆಗ ಭಕ್ತನು ಹೇಳಿದನು. "ಅಲ್ಲಾಹನಾಣೆ, ಅವನು ನಿನ್ನನ್ನು ಎಂದೂ ಕ್ಷಮಿಸಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿವಸವೂ ನಿನ್ನನ್ನು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಗೊಳಿಸಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ." (ಪ್ರವಾದಿಯವರು(ಸ) ಹೇಳು ತ್ತಾರೆ) ಬಳಿಕ ಅವರ ಆತ್ಮವನ್ನು ಅಲ್ಲಾಹನು ತೆಗೆದನು. ಹಾಗೆ ಅವರು ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತನ ಸನ್ನಿಧಿಗೆ ತಲುಪಿದರು. ಅಲ್ಲಾಹನು ಭಕ್ತನೊಂದಿಗೆ ಕೇಳಿದನು, "ನನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ತಿಳಿದವನು ನೀನಾ? ಅಥವಾ ನನ್ನ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ಏನಾದರೂ ಪಾಲಿದೆಯೇ?" ತಪ್ಪೆಸಗುತ್ತಿದ್ದವನೊಂದಿಗೆ ಅಲ್ಲಾಹನು ಹೇಳಿದನು, "ನನ್ನ ಕರುಣೆಯಿಂದಾಗಿ ನೀನು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗು" ಭಕ್ತನ ಕುರಿತು ಮಲಕ್‍ಗಳಿಗೆ ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದನು. "ಇವನನ್ನು ನೀವು ನರಕಕ್ಕೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿರಿ". (ಹದೀಸ್ ವರದಿ ಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ) ಅಬೂ ಹುರೈರ(ರ) ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ನನ್ನ ಆತ್ಮವು ಯಾರ ಹಸ್ತದಲ್ಲಿ ದೆಯೋ ಆತನಾಣೆ! ಓರ್ವನ ಇಹ-ಪರಗಳನ್ನು ಬುಡಮೇಲುಗೊಳಿಸಲು ಆತ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಒಂದು ಮಾತು ಸಾಕು."
ತಪ್ಪುಗಳು ಸಂಭವಿಸುವುದು ಮನುಷ್ಯ ಸಹಜವಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲ ತಪ್ಪುಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತರಾದ ಪ್ರವಾದಿಗಳ ಹೊರತು ಇದರಿಂದ ಯಾರೂ ಮುಕ್ತರಾಗಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ತಪ್ಪೆಸಗುವವರನ್ನು ನಿಂದಿಸಬಾರದು ಮತ್ತು ಅವಹೇಳನಕ್ಕೆ ಗುರಿಪಡಿಸಬಾರದು. ಅದು ರಹಸ್ಯವಾಗಿಯಾದರೂ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿಯಾದರೂ ಸರಿ. ತಪ್ಪೆಸಗುವವರನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಕಂಡು ಅವರಿಗೆ ತನ್ನ ತಪ್ಪಿನ ಕುರಿತು ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಡಬೇಕು. ಅವರ ತಪ್ಪಿನ ಭವಿಷ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಹೇಳಬೇಕು. ಆಗ ಅವರು ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನು ತಿದ್ದಿಕೊಳ್ಳಲು ತಯಾ ರಾಗುತ್ತಾರೆ. ತಿದ್ದಿದವನ ಕುರಿತು ಗೌರವ ಮನೋಭಾವ ತಾಳುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಆತನಿಗೆ ಏನೋ ಕಾಳಜಿ ಇದೆ ಎಂದು ಬಾವಿಸಿ ಅವರ ಸಂಬಂಧವು ಸುದೃಢವಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಹಲವಾರು ಸಲಹೆ, ಉಪದೇಶಗಳಿಗೆ ಆ ಸಹೋದರನನ್ನು ಸವಿೂಪಿಸುತ್ತಾನೆ.
ಉಮರ್(ರ) ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, "ನಿಮ್ಮ ಸಹೋದರನು ಒಂದು ತಪ್ಪೆಸಗಿದರೆ ಅವನನ್ನು ಆ ತಪ್ಪಿನಿಂದ ಕೈ ಹಿಡಿದು ಮೇಲೆತ್ತಲು ಮತ್ತು ಸನ್ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೇಕು. ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪಿಗೆ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪ ಮನೋಭಾವ ಮೂಡಲು ಮತ್ತು ಅವನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸಲು ಅಲ್ಲಾಹನೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಬೇಕು. ನಿಮ್ಮ ಸಹೋದರರ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವತ್ತೂ ಶೈತಾನ ನನ್ನು ಸಹಾಯಕನಾಗಿಸಬಾರದು."
ಒಮ್ಮೆ ಅಬೂದರ್ದಾ(ರ) ಒಂದು ದಾರಿಯ ಮೂಲಕ ಸಾಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಜನರು ಓರ್ವನನ್ನು ಸಿಕ್ಕಾಪಟ್ಟೆ ಬೈಯುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಕಂಡರು. ಅಬೂದರ್ದಾ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೇಳಿದರು, "ನಿಮ್ಮ ಈ ಸಹೋದರನು ಒಂದು ಬಾವಿಗೆ ಬಿದ್ದಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸೋಣ. ಆಗ ನೀವು ಈತನೊಂದಿಗೆ ಹೇಗೆ ವರ್ತಿಸುವಿರಿ?" ಅವರು ಹೇಳಿದರು. "ನಾವು ಅವರನ್ನು ಬಾವಿಯಿಂದ ಮೇಲೆತ್ತಲು ಯತ್ನಿಸುವೆವು." ಆಗ ಅಬೂದರ್ದಾ ಹೇಳಿದರು. "ಹಾಗಾದರೆ ಈ ಸಹೋದರನನ್ನು ಆಕ್ಷೇಪಿಸಬೇಡಿ. ಅವನ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿರಿ. ತಪ್ಪುಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕುವುದರಿಂದ ನಿಮ್ಮನ್ನು ಕಾಪಾಡಿದ ಅಲ್ಲಾಹನನ್ನುಸ್ತುತಿಸಿರಿ." ಆಗ ಅವರು ಕೇಳಿದರು. "ನಾವು ಈತನನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸುವುದಕ್ಕೆ ವಿರೋಧ ವಿದೆಯೇ?" ಅಬೂದರ್ದಾ ಹೇಳಿದರು, "ನಾನು ಈತನ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ದ್ವೇಷಿಸುತ್ತೇನೆ. ಅದನ್ನು ಆತ ತ್ಯಜಿಸಿದ ಕ್ಷಣದಲ್ಲೇ ಆತ ನನ್ನ ಗೆಳೆಯನಾಗುವನು."
ಇಂದು ತಪ್ಪನ್ನು ತಿದ್ದುವ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಂಬಂಧಗಳೇ ಮುರಿಯುತ್ತವೆ. ಕಾರಣ ಅದರ ಶೈಲಿಯಾಗಿದೆ. ನಾಲ್ಕು ಜನರ ಮುಂದೆ ತಪ್ಪೆಸಗಿದವನನ್ನು ನಾವು ತರಾಟೆಗೆ ತೆಗೆದು ಕೊಳ್ಳುತ್ತೇವೆ. ಆತನನ್ನು ಅವಹೇಳನ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ. ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ತಪ್ಪೆಸಗಿದವನು ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನು ತಿದ್ದುವುದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ತಿದ್ದಿದವನ ಮೇಲೆ ಹಗೆತನ ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಆತನ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕಾರ ತೀರಿಸಲು ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯು ತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. ಈ ರೀತಿಯ ತಿದ್ದುವಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಆತನು ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಅದು ಇತರ ತಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಗೆ ತಿದ್ದಿದವನೇ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗುವ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ಇಂದು ಜನರನ್ನು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೂ ನರಕಕ್ಕೂ ವಿಂಗಡಿಸಿ ಕಳುಹಿಸುವ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನು ಕೆಲ ವರು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೂ ಕೂಡಾ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಸ್ಟೇಜುಗಳಲ್ಲೂ ಪೇಜು ಗಳಲ್ಲೂ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಿ ಕೊನೆಗೆ ಸ್ವರ್ಗ ನರಕದ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಇದ ರಿಂದಾಗಿ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಅಶಾಂತಿ ಮೂಡುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು ಶಾಂತಿ ನೆಲೆಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದು ಜನರ ಮಧ್ಯೆ ದ್ವೇಷವನ್ನು ಬಿತ್ತುತ್ತದೆ.
"ಒಳಿತನ್ನು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿರಿ ಕೆಡುಕನ್ನು ತಡೆಯಿರಿ" ಎಂಬ ಕುರ್‍ಆನ್‍ನ ಆಹ್ವಾನವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಕಾರ್ಯವೆಸಗುವುದಾದರೂ ಇತರರ ಅಭಿ ಮಾನಕ್ಕೂ ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಗೂ ಕುಂದುಂಟು ಮಾಡ ಬಾರದು. ಮೇಲೆ ಉದ್ಧರಿಸಲಾದ ಬನೀ ಇಸ್ರಾಯೀಲ್ ಸಹೋದರರ ಕಥೆಯು ಇದನ್ನೇ ಬೆಟ್ಟು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ತಪ್ಪೆಸಗಿದ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಓರ್ವನಿಗೆ ದೇವನ ಕುರುಣೆಯನ್ನೂ ಸ್ವರ್ಗವನ್ನೂ ನಿಷೇಧಿಸುವುದು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ವಿಶ್ವಾಸಿಯ ಕೆಲಸವಲ್ಲ, ಪ್ರವಾದಿಯವರು(ಸ) ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಯುತವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. "ಇಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ, ಇಂತಹ ವ್ಯಕ್ತಿ ನರಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ ಎಂದೆಲ್ಲಾ ತೀರ್ಪು ನೀಡುವ ಸಮುದಾಯದ ಮಂದಿಗೆ ನಾಶ."
ಆದ್ದರಿಂದ ಸ್ವರ್ಗ-ನರಕವನ್ನು ಯಾರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ತೀರ್ಮಾನಿಸುವುದು ಅಲ್ಲಾಹನು ಮಾತ್ರ. ಅದರಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ನಡೆಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಾಹನು ಇಚ್ಛಿಸು ವವನಿಗೆ ಅದನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಆತನ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ ನಡೆಸುವುದು ಶಿರ್ಕ್ ಆಗಿದೆ. ಶಿರ್ಕ್‍ನ್ನು ತಡೆಯಲು ಹೋಗಿ ಸ್ವತಃ ಶಿರ್ಕ್‍ನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿ ಕೊಳ್ಳುವ ದುರವಸ್ಥೆಯು ಯಾರಿಗೂ ಬರಬಾರದು. ಸ್ವರ್ಗ-ನರಕ ನೀಡುವ ಮಂದಿಗೆ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಸ್ಥಿತಿಯ ಕುರಿತು ಹೇಳಲು ಅಸಾಧ್ಯ. ಹೆಚ್ಚೇಕೆ! ಪ್ರವಾದಿಯವರಿಗೆ(ಸ) ತನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಲಿಕ್ಕಾಗಲಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ ಪ್ರವಾದಿಯವರು(ಸ) ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದರು, "ಅಲ್ಲಾಹನಾಣೆ, ನಾನು ಪ್ರವಾದಿಯಾಗಿದ್ದ ಅಂತ್ಯ ದಿನದಲ್ಲಿ ನನಗೇನು ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನನಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ."
ಆದ ಕಾರಣ ಯಾರಿಗೂ ಏನನ್ನೂ ತೀರ್ಮಾನಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅವೆಲ್ಲವೂ ಅಲ್ಲಾಹನಿಗೆ ವಿೂಸಲಾದ ವಿಚಾರವಾಗಿದೆ. ತಪ್ಪನ್ನು ತಿದ್ದಲು ಹೋಗಿ ಸ್ವತಃ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರಾಗದಂತೆ ಎಚ್ಚರ ವಹಿಸಬೇಕು. ಉಮರ್(ರ) ಹೇಳಿದರು. "ನಿಮ್ಮ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ನಾನು ಅತ್ಯಂತ ಹೆದರುವುದು ಓರ್ವನು ಸ್ವಂತ ಅಭಿಪ್ರಾಯದಲ್ಲಿ ಹೆಮ್ಮೆ ಪಡುವುದನ್ನಾಗಿದೆ. ತಾನು ಓರ್ವ ವಿದ್ವಾಂಸ ಎಂದು ಯಾರಾದರೂ ಸ್ವತಃ ಹೇಳಿಕೊಂಡರೆ ಆತ ಅಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿದ್ದಾನೆ. ತಾನು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹಕ್ಕುದಾರ ಎಂದು ಓರ್ವನು ಹೆಮ್ಮೆಪಟ್ಟರೆ ಆತ ನರಕಕ್ಕೆ ಹಕ್ಕುದಾರನಾಗುತ್ತಾನೆ.
